Waarom een coach nooit resultaatverantwoordelijk is, maar wel aanspreekbaar

‘Je kan een paard wel naar het water leiden, maar niet doen drinken’ luidt het gezegde. Dat is makkelijk gezegd, maar als je ingehuurd wordt voor een paar duizend euro, dan voel je als coach toch verantwoordelijkheid dat er ‘gedronken wordt’, c.q. dat het conflict wordt opgelost, de motivatie of burn-out verbetert, de baankeuze helder wordt, et cetera.

Hoe kan je die twee combineren? De wijsheid dat mensen alleen zelf hun gedrag kunnen veranderen en keuzes maken. En dat je als professioneel coach niet zomaar wat doet, wel aanspreekbaar bent, maar dat dit dus niet per se blijkt uit het resultaat.

Het kortste antwoord is: je draagt procesverantwoordelijkheid. Je dient alle interventies die je deed uit te kunnen leggen. Zoals: waarom heb je dat paard naar het water geleid, terwijl het niet zelf liep? Maar het begint ook al bij de intake: waarom dacht je dat het zinvol zou zijn om met dat paard te gaan lopen? Waaruit bleek dat? En het eindigt ook niet als het paard niet drinkt: welke andere interventies heb je dan gedaan, of hoe komt het dat je niet gestopt bent met tijd en geld stoppen in een paard dat niet drinkt?

Voor het antwoord op dit soort vragen helpt het om een gedegen coachopleiding gehad te hebben, waardoor je kan putten uit gedragstheorie en een interventierepertoire en vooral een bewustzijn over hoe je dat inzet.

De praktijk van het opdrachten aannemen en managen als coach is wel complexer dan deze theorie. Niet zelden zal een opdrachtgever zijn of haar gevoel meewegen in hoe je verantwoordelijk gehouden wordt. Kort door de bocht: als een opdrachtgever zelf bij een teamsessie zit en het team is ontevreden over je rol, dan hangt het er helemaal van af hoe de opdrachtgever zelf die rol ervaart. Je zal het ‘goed doen’, als je opdrachtgever begrijpt en voelt dat een team confronteren nodig is. En je zal het ‘verkeerd doen’, als een opdrachtgever zich er te ongemakkelijk bij voelt. Dat gaat dus verder dan je eigen professionele verantwoording over je interventies. Die kan je vooraf en achteraf delen met je opdrachtgever: dat helpt. Maar het speelt ook mee in hoeverre je vertrouwen en contact hebt op andere manieren. Dat samen zorgt er voor dat je soms als coach afrondt met een tevreden opdrachtgever of coachklant, terwijl het coachdoel niet is behaald.

In individuele coaching is die verantwoordelijkheid een verraderlijk onderdeel van het coachproces. Een coachklant die verwacht dat het dankzij ‘de goede coach’ goed zal komen, kan te weinig verantwoordelijkheid voelen of nemen, of zichzelf kleiner maken dan nodig. Het helpt om dat op meerdere momenten te benoemen als coach: dat het te danken zal zijn aan de ander als het een succes wordt. Jij hebt de vragen, spiegel of andere reflectie manieren. De ander heeft de antwoorden en acties.

Ondanks al het voorgaande spreek ik het liefst het volgende af voor een teamcoach of individueel traject: ik hoef geen inzage of verantwoording te geven voor mijn interventies. Wel spreken we een herkenbaar doel af en processtappen (zoals aantal gesprekken). Als na een aantal van die processtappen merkbare beweging richting het doel uitblijft, dan gaat het niet goed genoeg. Daar mag je mij als coach verantwoordelijk voor houden dat ik het opmerk en dat ik in overleg met jou/jullie tot een andere aanpak kom. En als de nieuwe aanpak niet het vertrouwen geeft en alsnog beweging, dan is het verantwoordelijk om de opdracht terug te geven.

De Ondersteen

Persoonlijke coaching, teamcoaching en trainingen voor ervaren professionals, managers en duurzame doeners. Meer wat je echt wilt!

De ondersteen is in 2011 opgericht door coach en opleider Manu Busshots en werkt met een vaste kern ervaren andere coachprofessionals.