Hoe help jij iemand bij zijn gevoel te komen?
Ik kan me voorstellen dat alleen al die vraag misschien wat zweverig kan overkomen. Want voelen, dat doe je wel of niet toch? Dus wat is dan ‘bij je gevoel komen?’
Nou, in mijn werk als coach heb ik regelmatig gemerkt dat er schakels zitten tussen een gevoel hebben en een gevoel ervaren. De volgende ‘schakels’ helpen om iemand ‘bij zijn gevoel te laten komen’.
1. Aandacht
Ons lijf voelt namelijk de hele tijd wat, maar als we er geen aandacht aan schenken, dan ervaren we dat gevoel meestal niet. Alleen sterke emoties als pijn hebben de neiging om onze aandacht te vragen, maar voor de rest is het vooral ook een keuze en vaardigheid (die je ook weer kan oefenen) om aandacht aan je gevoel te geven. Ademen is daar ook een simpel voorbeeld van: we zouden gek worden als we elke ademhaling zouden voelen. Maar als we willen kunnen we dat wel, een kwestie van aandacht geven.
2. Taal
Voor sommige klanten is het een ontbrekende schakel dat elke fysieke sensatie ook een gevoel kan zijn. Je kan verdwalen in het bos door taal. Als je ‘spierspanning’ niet opmerkt als gevoel, omdat het niet in het taalhokje van ‘bang’ of ‘boos’ past, dan is het inderdaad lastiger om te voelen. Ik maak het nogal eens mee dat mensen zeggen er ‘niets bij te voelen’ of ‘niet boos te zijn’ . Maar als ik ze bij het reflecteren dan help op te merken dat er wel ‘spierspanning’ en ‘misselijkheid’ is, dat ze dan wel ‘bij hun gevoel komen’ (c.q. hun boosheid als boosheid herkennen)
3. Toestemming
We kunnen, bewust en onbewust, gevoelens ook wegdrukken. Als ervaren begeleider ken ik de mechanismes die dit beïnvloeden en help ik mensen om de omstandigheden zo te maken, dat gevoelens in ieder geval niet onbewust weggedrukt te hoeven worden. Zo is bijvoorbeeld bekend dat stress een ‘harde gevoelsreactie’ oproept: fight, flight or freeze. Daarmee kunnen ‘zachtere gevoelens’ als verdriet weggedrukt worden. Heel begrijpelijk als overlevingsmechanisme, minder handig als je ‘bij je gevoel wilt komen.’ De tijd nemen en ontspannen met elkaar werken in een coachgesprek helpt dus. En ook bewust zijn er soms keuzes te maken: opvattingen over voelen (‘een man huilt niet’), of eerdere ervaringen met voelen, spelen soms een rol waardoor het helpt om de klant uit te nodigen zichzelf toestemming te geven om te voelen.
4. Spiegelen
Wij mensen lijken op elkaar. Wat gevoelens betreft is het leuk dat er zoiets bestaat als ‘spiegelneuronen.’ De meeste mensen kennen dit vanuit de ervaring dat je gaat meelachen in een lachend gezelschap. Of ontroerd raakt in een huilend gezelschap. Als coach sta ik mezelf dus ook toe om mee te leven, emotioneel betrokken te zijn. Want daarmee spiegel ik ook, en dat helpt iemand soms om bij zijn gevoel te komen.
5. Werkvormen
Gevoel over een bepaalde collega, of de voorkeur over een loopbaankeuze is niet ‘vanzelf’ aanwezig in de spreekkamer van de coach. Er zijn echter genoeg werkvormen waarvan ik heb gemerkt dat ze dat gevoel wel kunnen oproepen. Als iemand last heeft van een dominante collega en zou willen weten hoe daar anders mee om te gaan, dan kan ik stap voor stap, en in verschillende varianten, te dicht in iemands persoonlijk ruimte komen. Reken maar dat het voelbaar wordt. Professioneel gebruik van deze werkvormen is wel geboden. Want iemand die geen grensvragen heeft, wel met een grensoefening laten voelen, zal eerder van zijn gevoel verwijderd raken (quasi-gevoelens ervaren of in ego-bescherming gaan zitten), dan ermee in contact.
Maar dat is dan misschien weer voer voor een volgend blog.