Soms krijg ik deze vraag. Bijvoorbeeld bij de startdag van een leergang, waar een biografische analyse bijhoort, of bij een intake als ik ernaar vraag.

Ik deel graag enkele verhalen en ervaringen die illustreren waarom het gezin van herkomst bijna altijd van invloed is op je ontwikkeling. En in zeker zin ook helemaal niet.

Een mooie anekdote in dit kader vind ik het verhaal van de twee volwassen broers. Ze zijn opgegroeid met een alcoholistische vader. De ene broer is ook alcoholverslaafd en de andere geheelonthouder. Ze worden gevraagd hoe het komt dat ze leven zoals ze leven. De geheelonthouder antwoord: “Vind je het gek, met zo’n vader?” En de alcoholverslaafde antwoord ook: “Vind je het gek, met zo’n vader?”

De anekdote illustreert dat onze jeugd ons kan vormen, maar dat deze vorming ons eerste antwoord is op deze ervaring. Het hoeft niet ons laatste antwoord te zijn. Een van mijn leermeesters zei me: “het is nooit te laat om een gelukkige jeugd te hebben.” Waarschijnlijk hebben beide broers het niet makkelijk gehad: misschien zijn ze emotioneel verwaarloosd of zelfs emotioneel of fysiek mishandeld. Dat doet vreselijk pijn en geeft een gebrekkige bagage mee in het omgaan met de emoties van het leven. Een antwoord op die pijn is het wegdrukken ervan: zelf naar de alcohol grijpen en het enige voorbeeld dat je kent volgen is heel begrijpelijk. Een ander antwoord op die ervaring is beseffen dat alcohol niet de oplossing is, ook dat heb je immers gezien. En besluiten het anders te doen, daarbij een weg afleggend waarvoor je geen bagage hebt meegekregen. En misschien wel hulp nodig hebt, terwijl je geleerd hebt dat hulp niet beschikbaar was.

In het gezin van herkomst ligt dus vaak een rijkdom aan levenspatronen: hoe mensen met bepaalde ervaringen voor het eerst zijn omgegaan.  Een professionele coach gaat natuurlijk wel na 1) in hoeverre deze vorming ook nog steeds gebruikt wordt en 2) of dat van invloed is op de coachvraag. En 3) of dat de gecoachte over genoeg volwassen bewustzijn en verantwoordelijkheid beschikt om niet te gaan leunen op de coach of hangen in het verleden. In dat geval past therapie beter.

Het voorgaande laat ook zien dat het gezin van herkomst niet altijd relevant is. Maar ik heb wel de ervaring dat de mensen die deze vraag stellen, vaak de mensen zijn bij wie het gezin van herkomst juist van invloed blijkt. Er niet bij stilstaan, of zelfs niet naar willen kijken, kan ook onbedoeld een blinde vlek creëren. Om in de anekdote te blijven hangen: misschien wil de geheelonthouder wel helemaal niet herinnerd worden aan de alcoholistische vader. En vind hij dat zijn vader hem verre van gevormd heeft. Dat zet het onderzoek ook vast. Alcohol of verslaving is dan niet meer vrij voor reflectie en gedragskeuzes. Misschien zelfs zo, dat de werkverslaafde geheelonthouder, maar niet begrijpt waarom hij blijft zitten in een baan die hem ongelukkig maakt….